10 DAHILAN kung bakit MAKIKITID ang utak ng ibang tao (baka ISA KA roon) by Brain Power 2177

10 DAHILAN kung bakit MAKIKITID ang utak ng ibang tao (baka ISA KA roon)

Bakit nga ba may mga taong… ang sikip ng utak? Tipong kahit anong paliwanag mo, hindi talaga tumatagos? Kahit obvious na ang sagot, todo-depensa pa rin sa maling paniniwala. Hindi ba kayo napapagod?

Kung isa ka sa mga nababaliw sa mga taong ayaw makinig, ayaw tumanggap ng bago, at feeling laging tama — welcome sa video na 'to! Today, pag-uusapan natin ang 10 dahilan kung bakit makikitid ang utak ng ilang tao — at hindi lang basta listahan ‘to. May lalim, may unawa, at syempre, may konting kurot sa ego.

So kung ready ka nang mainis, matawa, at matuto nang sabay-sabay… let’s dive in.

NUMBER 1

PAGKAKAROON NG LABIS NA EGO O PRIDE

Eto na tayo sa isa sa pinaka-toxic na dahilan kung bakit may mga taong makitid ang utak: ang labis na ego o pride. Alam mo 'yung mga taong ayaw mapahiya? Ayaw i-admit na mali sila kahit pa halatang-halata na? Yun. Sila ‘yun. Sa totoo lang, hindi masama ang magkaroon ng pride. Normal 'yan. Natural sa tao ang protektahan ang sarili niya at ipaglaban ang paniniwala niya. Pero kapag sobrang taas ng tingin mo sa sarili mo — to the point na kahit may mas valid, mas makatuwiran, o mas updated na ideya, ayaw mong tanggapin — doon na nagiging problema. Bakit? Kasi ang taong may sobrang ego, laging naka-defensive mode. Para bang kapag sinabi mong mali siya, iniisip niya na inaatake mo na ang buong pagkatao niya. Kaya kahit anong paliwanag mo, hindi ‘yan papasok sa utak niya. Nakasara na kasi. May pader na gawa sa pride. At eto pa ang irony — sa sobrang takot nilang magmukhang tanga, mas lalo silang nagmumukhang… alam mo na. Kasi imbes na matuto, ipinipilit ang maling akala. Imbes na umunlad ang pag-iisip, ikinakadena nila ang sarili nila sa ideyang sila lang ang tama. Hindi sila nag-evolve, kasi ayaw nilang i-acknowledge na pwede pala silang magkamali. At let’s be honest — paano lalawak ang utak mo kung hindi ka marunong tumanggap ng pagkakamali? Lalo na sa panahon ngayon na mabilis ang daloy ng impormasyon, kailangan flexible at adaptable ang mindset. Ang sobrang pride ay parang virus — nakakahawa, at kapag hindi na-manage, nagiging toxic. Toxic sa relationships, sa trabaho, sa diskusyon — kahit saan. So kung may kakilala kang ganito, or minsan, nararamdaman mong ikaw mismo ay nagiging ganito… reality check muna. Baka hindi utak mo ang makitid — baka ego mo lang ang masyadong malaki.

NUMBER 2

IMPLUWENSIYA NG KAPALIGIRAN AT KULTURA

Minsan, hindi talaga kasalanan ng isang tao kung bakit makitid ang utak niya. Kasi kung iisipin mo… saan ba siya nanggaling? Ano bang klaseng environment ang kinalakihan niya? Sino-sino ba ang mga nasa paligid niya habang lumalaki siya? Eto yung part na tinatawag nating: impluwensiya ng kapaligiran at kultura. Ang tao ay parang sponge — sinisipsip niya kung anong nakikita, naririnig, at nararanasan niya. Kung bata pa lang siya, pinalaki siya sa ideya na 'ito lang ang tama', 'ito lang ang moral', 'ito lang ang dapat paniwalaan' — malaki ang chance na paglaki niya, ganoon din ang mindset niya. At kapag walang exposure sa iba’t ibang pananaw, kultura, o karanasan, magiging limitado ang kanyang pag-unawa sa mundo.

Halimbawa: kung lumaki ang isang tao sa pamilya o komunidad na laging mapanghusga, madalas manglait ng ibang lahi, madalas manglait ng kasarian, relihiyon, o social class — hindi na nakapagtataka kung ganyan din ang maging ugali niya. Hindi dahil masama siyang tao, kundi dahil 'yun ang “normal” sa paligid niya. Hindi niya alam na may ibang paraan ng pag-iisip, kasi hindi niya pa ‘yun naranasan o narinig firsthand. At dito rin pumapasok ang kultura — kasi ang kultura ay parang invisible manual ng isang society. May mga kultura na sobrang patriyarkal, sobrang konserbatibo, o sobrang hierarchical. At kapag ‘yan ang umiiral sa environment mo, nadidikta rin nito kung paano ka mag-isip. Kapag lahat ng tao sa paligid mo ay sarado ang isip, madalas, sumasabay ka na lang para 'di ka ma-ostracize o ma-cancel sa loob ng community mo. Dahil sa kultura, nagkakaroon ng groupthink — yung tipong kahit may sariling tanong ka na, hindi mo na lang sinasabi kasi baka sabihing ‘pasaway’ ka o ‘walang respeto.’

Ang tanong ngayon: may pag-asa pa bang lumawak ang isip ng taong galing sa ganitong kapaligiran? Oo, meron. Pero kailangan niyang lumabas sa comfort zone. Kailangan niyang maranasan ang ibang mundo — ibang pananaw, ibang tao, ibang diskurso. Sa social media, sa education, sa travel, kahit sa simpleng pakikinig sa ibang kwento — doon unti-unting nababasag ang makitid na mindset. Pero kung hindi siya lalabas diyan? Kung ayaw niyang tanungin ang nakasanayan niya? Edi doon siya mananatili — sarado ang isip, sarado ang mundo.

So the next time you ask, ‘Bakit ang sikip ng utak ng taong ‘to?’ Tanungin mo rin: ‘Anong klaseng mundo kaya ang pinanggalingan niya?’ Kasi minsan, hindi lang utak ang makitid — baka yung buong environment na niya ang masikip.

NUMBER 3

PANINIWALA SA FAKE NEWS

AT MALING IMPORMASYON

Let’s be real. Isa sa mga pinaka-malalaking dahilan kung bakit maraming makikitid ang utak ngayon ay dahil sa malayang pagkalat ng fake news at maling impormasyon. Oo, hindi lang ito tungkol sa pagiging bobo o tamad — may sistema kasing nagpapatibay ng disimpormasyon. Pero huwag nating iromanticize — may responsibilidad pa rin ang bawat isa sa kung anong pinaniniwalaan nila. Bakit nga ba maraming naniniwala sa fake news? Simple lang: kasi madaling paniwalaan ang mga bagay na gusto mong paniwalaan. Kapag may headline na tumutugma sa bias mo, sa galit mo, o sa paniniwala mo — kahit hindi mo pa binabasa nang buo, share agad. ‘Wag na raw sayangin ang data sa pagbabasa, basta may title na nakakagalit, click-share-comment-fight agad. Ang problema, ang ganitong behavior ay nagpapakain sa isang cycle ng kabobohan. At kapag paulit-ulit mong pinapakain ang utak mo ng basura — basura rin ang lalabas. Hindi mo na alam kung ano ang totoo, kasi ang reference mo, isang meme na may nakasulat na quote na ‘according to sources’... pero wala namang source. At dahil dito, nabubuo ang mga taong sobrang panatag sa mali nilang paniniwala. Para silang lumikha ng sarili nilang maliit na mundo, na ang lahat ng impormasyon ay dumadaan sa filter ng confirmation bias. Hindi na mahalaga sa kanila kung anong sinasabi ng eksperto, ng science, o ng batas — basta meron silang napanood sa YouTube na nagsabing kabaligtaran, ‘yun na ang katotohanan sa kanila. At eto pa ang nakakabahala: ang fake news ay kadalasang naka-package na parang makatotohanan. Gamit ang mga buzzwords, dramatic visuals, at emotional appeal — kaya kung hindi ka sanay mag-analisa, madali kang malilinlang. Dito pumapasok ang kahalagahan ng critical thinking. Ano ang critical thinking? Ang kakayahang magtanong, magsuri, at hindi agad-agad mag-react. Pero ang problema, maraming tao ang ayaw mag-effort. Mas madaling mag-scroll, mas madaling mag-react, at maniwala, kaysa mag-fact-check, mag-research, o magbasa ng mahabang article. Kaya tuloy, ang mga makitid ang utak ay hindi lang produkto ng kakulangan sa edukasyon — minsan, produkto ng katamaran at complacency. At kapag hindi ka marunong sumala ng impormasyon, ikaw ay nagiging kasangkapan ng kasinungalingan. Hindi ka na lang passive victim — naging active promoter ka na rin ng kamangmangan. At ang mas masakit? Kapag sinabihan mo sila, sila pa ang galit. Bakit? Kasi ayaw nilang matanggap na niloko sila. Mas pipiliin nilang ipaglaban ang mali, kaysa tanggapin na sila mismo ay nabiktima. So, ano'ng solusyon? Magbasa ka. Magtanong ka. Matutong tumanggap ng pagkakamali. Kasi sa panahon ngayon, hindi sapat na may access ka sa internet — ang tanong: marunong ka bang mag-filter? Dahil kung hindi, kahit gaano karaming impormasyon ang nasa harapan mo… makitid pa rin ang utak mo.

NUMBER 4

KAWALAN NG EMPATIYA O PAKIKIRAMDAM SA IBA

Isa sa pinakamalalim pero kadalasang hindi napapansin na dahilan kung bakit makikitid ang utak ng isang tao ay ito: kawalan ng empatiya. Yung hindi marunong makiramdam. Hindi marunong lumugar sa posisyon ng iba. Ang mindset: ‘Basta ako, okay ako — problema mo na 'yan.’

Now, let’s be clear: ang empatiya ay hindi simpleng pag-unawa. Mas malalim ‘to. Empatiya ang kakayahang maramdaman kung ano ang nararamdaman ng iba, kahit hindi mo pa nararanasan ‘yon mismo. Ito ‘yung sinasabi nilang, ‘putting yourself in someone else’s shoes.’ Pero kung hindi mo kayang ilagay ang sarili mo sa sapatos ng iba — aba, lalakad ka talagang mag-isa sa makitid na daan ng sarili mong pag-iisip. Kapag wala kang empatiya, para kang namumuhay sa echo chamber ng sarili mong karanasan. Para sa’yo, ang tama lang ay yung naranasan mo, yung pananaw mo, yung galawan mo. Kaya kapag may taong may ibang opinyon, ibang pinanggagalingan, o ibang paniniwala, automatic: “Mali ka.” Wala man lang effort na intindihin kung bakit gano’n ang paniniwala niya.

Example: may taong galing sa hirap, kaya sobrang tipid sa pera. May isa namang galing sa yaman, kaya gastador. Kapag walang empatiya ang isa sa kanila, ang tingin niya sa kabila ay: “Kuripot!” o kaya naman “Walang disiplina!” Pero kung may empatiya, ang iisipin niya: “Ah, kaya pala ganon siya magdesisyon — kasi iba ang pinagdaanan niya.” That simple realization? Nakakabawas ng paghusga. Nakakalawak ng utak. Ang kawalan ng empatiya ay kadalasang ugat ng diskriminasyon, elitismo, at sobrang bias. Kasi hindi mo naiintindihan yung ‘bakit’ ng ibang tao — kaya hindi mo rin ma-validate ang karanasan nila. At kapag hindi mo ma-validate ang karanasan ng ibang tao, ikaw lang ang valid sa mundo mo. Eh di syempre, makitid ang pananaw. Sarado ang isip. At madalas, insensitive pa. Ito rin ang dahilan kung bakit mahirap kausapin ang ibang tao minsan. Hindi dahil wala silang utak, kundi dahil hindi nila kayang makinig mula sa puso. Wala silang pakialam sa pinagdadaanan mo, sa pinanggalingan mo, o sa dahilan ng opinion mo. Gusto lang nilang ipilit yung kanila. Ang nakakalungkot? Empatiya ang isa sa mga pinaka-basic na forms ng intelligence — hindi lang emotional intelligence, kundi pati moral intelligence. Pero marami ang hindi ito natutunan. Kaya minsan, ang katalinohan, hindi nasusukat sa taas ng grado o galing magsalita. Kundi sa simpleng tanong na ito: ‘Kaya mo bang unawain ang ibang tao kahit iba sila sa’yo?’

NUMBER 5

PAGKAKA-EXPOSE SA ECHO CHAMBER

Isa sa mga pinaka-underrated pero sobrang makapangyarihang dahilan kung bakit maraming tao ang makitid ang utak: echo chamber. Kung ngayon mo lang narinig ‘yan, don’t worry — explain ko sa simpleng paraan.

Ang echo chamber ay parang kwarto na may mga salamin at speakers. Lahat ng sinasabi mo, tumatalbog pabalik sa’yo. Lahat ng pinapakinggan mo, kapareho lang ng iniisip mo. So ang nangyayari? Feeling mo ikaw lang ang tama. Feeling mo ang buong mundo ay sang-ayon sa’yo — kasi ‘yun lang ang naririnig mo, ‘yun lang ang nakikita mo, at ‘yun lang ang binabasa mo. At kung iisipin mo, sobrang dali na kasing mangyari ito ngayon. Sa social media, ang algorithm ay naka-design para ipakita lang sa’yo ang mga bagay na gusto mong makita. Kung pro-isa kang panig, puro gano’n ang feed mo. Kung naniniwala ka sa conspiracy theory, puro gano’n ang ire-recommend sa’yo. At kapag araw-araw mong nakikita ang parehong ideya, parehong opinion, parehong balita — unti-unti mong iniisip na ‘yun lang ang totoo. ‘Yung iba? Fake news na agad. Troll. Bias. Tanga.

Ang problema sa echo chamber ay hindi lang basta ‘di mo naririnig ang kabilang panig — kundi pati pagkakataon mong magbago, matuto, at mag-adjust, nawawala na rin. Parang naka-blindfold ka na kahit nakadilat ka. May pandinig ka, pero selective. At habang tumatagal, lumiliit nang lumiliit ang mundo mo… hanggang sa ikaw na lang ang tama, at lahat ng iba ay kalaban. Masakit man, pero ang tao sa echo chamber ay hindi marunong magtanong. Hindi marunong mag-doubt sa sarili. At hindi marunong makinig unless pareho kayo ng sinasabi. Sobrang layo nun sa tunay na katalinuhan. Kasi ang tunay na matalino, hindi natatakot makinig sa ibang panig. Hindi agad nagagalit sa kontra-opinyon. Marunong magbasa, magtanong, at mag-isip bago humusga. At eto ang real talk: kung gusto mong lumawak ang utak mo, kailangan mong umalis sa echo chamber mo. Kailangan mong i-challenge ang sarili mong paniniwala paminsan-minsan. Hindi para mawalan ka ng paninindigan, kundi para siguraduhin mong hindi ka lang basta sumusunod — kundi umuunawa.

NUMBER 6

KAWALAN NG KARANASAN SA BUHAY

Alam mo ‘yung mga taong napaka-strong ng opinyon… pero halatang never pa nakalabas sa comfort zone? ‘Yung tipong malakas manghusga ng ibang tao, pero kung tutuusin, hindi pa nga nakaranas ng tunay na hirap, tunay na sakripisyo, o tunay na banggaan ng realidad. Eto ‘yung tinatawag nating 'kulang sa karanasan sa buhay.'

And let’s be clear: hindi ito insulto. This is a wake-up call. Kasi minsan, ang pagiging makitid ang utak ay hindi dahil bobo ang isang tao, kundi dahil wala pa siyang sapat na exposure sa mga bagay na magpapalawak ng pag-unawa niya. Parang ganito: paano mo mauunawaan ang gutom kung hindi ka pa kailanman nagutom? Paano mo maiintindihan ang trauma kung hindi mo pa naranasan ang mawalan, masaktan, o mabigo?

Kapag ang isang tao ay lumaki sa maayos na kapaligiran — walang gaanong problema, walang matinding struggle — may tendency na maging detached siya sa realidad ng ibang tao. Kaya kapag may kausap siyang ibang klase ng tao, madalas niyang sabihing: “Eh bakit hindi ka na lang magsikap?” o kaya “Kasalanan mo ‘yan eh.” Hindi dahil masama siyang tao, kundi dahil limitado lang ang worldview niya. Iisa lang ang lente ng pananaw niya, at hindi niya pa kailanman pinalitan ‘yon. Ang karanasan sa buhay — lalo na ‘yung mga hindi maganda — ‘yan ang tunay na nagpapalawak ng utak. Dahil d’yan mo mararanasan ang empathy. D’yan ka matututo magpakumbaba. D’yan mo maiintindihan na hindi lahat ng bagay ay black and white. Na hindi lahat ng mahirap ay tamad. Na hindi lahat ng tahimik ay mahina. At hindi lahat ng hindi mo naiintindihan ay mali. Ang kakulangan sa karanasan ay parang pagka-bata ng isipan. Parang inosente sa gulo ng mundo. Hindi masama, pero delikado kapag ginamit mo ang kakulangan na ‘yon para manghusga, mambara, o magsara ng utak.

Kung gusto mong lumawak ang pag-iisip mo, ‘di sapat ang pagbabasa lang o panonood ng content. Kailangan mo talagang lumusong sa buhay. Makipag-usap sa ibang tao. Makarinig ng ibang kwento. Mapaluhod sa pagsubok. Mapaisip sa isang bagay na hindi mo maintindihan. Kasi doon, doon lumalawak ang utak. Hindi sa pagiging palasigaw sa comment section. Hindi sa pag-share ng mga quote na hindi mo naman naintindihan. Kundi sa tahimik at malalim na proseso ng pagkakatuto mula sa mismong buhay.

NUMBER 7

KAKULANGAN SA EDUKASYON

Para klaro, hindi lang ito tungkol sa kung ilang taon ka nag-aral o kung may diploma ka. Hindi lang ito tungkol sa 'schooling' — ito ay tungkol sa kalidad ng pagkatuto at kakayahan mong gamitin ang utak mo sa tamang paraan. Maraming tao ang nakapagtapos ng pag-aaral, oo — pero kung ang mindset ay hindi na-develop, kung hindi naturuang mag-isip nang malawak at kritikal, magiging limitado pa rin ang pananaw. May degree ka nga, pero kung hindi mo alam paano pakinggan ang ibang tao, kung hindi mo alam paano magtanong, o paano magbukas ng isip sa ibang pananaw — wala rin. Kasi ang tunay na edukasyon, hindi lang pagsasaulo ng facts, kundi pagbuo ng kakayahang mag-isip nang malalim, magtanong nang matino, at magbago kapag may mas makatuwirang opinyon.

Ngayon, ang tanong — bakit nga ba nakakakitid ng utak ang kakulangan sa edukasyon? Simple. Kasi kapag kulang sa exposure sa iba’t ibang ideya, kaalaman, at karanasan, mas madali tayong tumanggap ng kahit anong nakasanayan lang. Hindi tayo natuturuan mag-challenge ng maling paniniwala. Hindi natin natutunan magtanong ng “Tama ba 'to?” o “May mas mabuting paraan ba?” At dahil doon, nananatili tayo sa luma, sa bulag na paniniwala, at sa kultura ng “ito na ang nakasanayan, huwag nang pakialaman.”

Ang masaklap pa, ang mga taong kulang sa edukasyon — kadalasan, hindi nila alam na kulang sila. Akala nila sapat na yung alam nila. Kaya kapag may bagong impormasyon, nire-reject agad. Hindi dahil ayaw nila ng katotohanan, kundi dahil hindi sila sanay humarap sa ideyang taliwas sa kanilang worldview. Kaya madaling maapektuhan ng fake news. Madaling magpaloko. Madaling magpakulong sa echo chamber. At huwag nating kalimutan ang role ng sistema. Sa totoo lang, hindi lahat may access sa dekalidad na edukasyon. Minsan, ang problema ay hindi lang individual kundi systemic — kulang ang pondo sa public schools, outdated ang curriculum, overloaded ang teachers. So nagkakaroon tayo ng henerasyon ng mga kabataang hindi naturuang maging critical thinkers, kundi tagatanggap lang ng utos at impormasyon.

Pero eto ang twist: kahit hindi ka nakapagtapos sa kolehiyo, pwede ka pa ring maging bukas ang isip. Bakit? Kasi ang tunay na pagkatuto, lifelong. Ang utak, parang muscle — kailangan pinapagana, pinapalawak, at ina-expose sa iba’t ibang ideya. Sa panahon ng internet, wala ka nang excuse para hindi matuto. Nasa’yo na kung pipiliin mong gamitin ang utak mo, o hayaan itong mabulok sa paniniwala mong ikaw na ang may alam sa lahat. So kung may kakilala kang sobrang sarado ang isip, tapos sinasabi pa, “Eh ganyan kami pinalaki,” o “Yan ang tinuro sa’min,” sabihan mo: hindi excuse ang kinalakihan mo para manatili kang makitid ang pananaw. May utak ka — gamitin mo.

NUMBER 8

PAGKAKAKULONG SA TRADISYON

AT PANANAMPALATAYA

Isa sa pinaka-mabigat — pero madalas hindi napapansin — na dahilan kung bakit makikitid ang utak ng ibang tao ay ‘yung pagkakakulong sa tradisyon at pananampalataya. At bago tayo mag-react, linawin natin: hindi kasalanan ang maniwala. Hindi masama ang pagiging spiritual o pagiging tapat sa kultura. In fact, ang tradisyon at pananampalataya ay may ganda — nagbibigay ito ng identity, ng values, ng community. Pero ang problema nagsisimula kapag… nagiging panakip-mata na siya sa realidad. May mga tao kasing halos ituring na batas ang lahat ng nakagisnan. Tipong, “Ganito kami pinalaki,” o “Ganito ang turo ng simbahan,” o “Ganyan ang tama base sa kultura namin” — period. Walang tanong, walang diskusyon, walang update. As if ang mundo ay tumigil sa year 1800. Pero hindi ganun ang mundo. Nagbabago ang panahon, umaangat ang level ng kaalaman, at lumalawak ang pagkakaintindi natin sa moralidad, sa karapatang pantao, sa agham, sa kalusugan, sa gender, sa environment — lahat. So kung kapit-tuko pa rin tayo sa paniniwalang hindi na akma sa kasalukuyan, sino ang talo? Tayong lahat.

Halimbawa: may mga tradisyon na mapang-api sa kababaihan, pero pinapasa pa rin, “kasi ganito ang nakasanayan.” May mga religious beliefs na ginagamit pang-justify ng diskriminasyon, imbes na pagmamahal. Kapag ganito ang mindset, hindi na pananampalataya ‘yan — kundi pagkakulong. At kapag nakakulong ka, paano mo maririnig ang ibang boses? Paano mo makikita ang ibang perspektibo?

Ang tunay na pananampalataya at tradisyon ay hindi hadlang sa pag-iisip. Dapat nga, sila ang nagtutulak sa atin na maging mabuti, maging maunawain, at higit sa lahat — maging bukas ang isip. Pero kung ginagamit ito bilang excuse para isara ang utak sa bagong impormasyon, hindi na siya wisdom — nagiging bias na siya. At masama pa, self-righteous bias. Hindi porke’t matanda ang paniniwala, tama na ito. At hindi rin porke’t uso, mali na agad. Ang susi ay pagninilay. Pagsusuri. Dapat nating tanungin: ‘Ito bang pinaniniwalaan ko ay nakakatulong sa akin at sa ibang tao? O ginagamit ko lang ito para husgahan ang hindi ko naiintindihan?’ Sa panahon ngayon, mas kailangan natin ng pananampalatayang may puso at tradisyong may katwiran — hindi ‘yung basta-basta nalang sumusunod dahil lang sa takot, kahihiyan, o pressure ng nakararami. Kasi sa totoo lang, hindi hadlang ang paniniwala sa malawak na pag-iisip — maliban na lang kung pipiliin mong gamitin ito bilang pader, hindi bilang bintana.

NUMBER 9

TAKOT SA PAGBABAGO

Ito, classic. Maraming taong makitid ang utak dahil… takot silang magbago. Takot sa pagbabago. At hindi lang ito simpleng ‘ayoko ng bagong bagay’ ha — ito ay mas malalim. Ito ay takot na ugat ng maraming insecure, defensive, at close-minded na behavior ng mga tao.

Think about it: ang pagbabago, laging may uncertainty. Ibig sabihin, may posibilidad na mali ka. May chance na hindi gumana ang bagong sistema. May chance na matalo ka sa debate. At para sa ibang tao, lalo na 'yung sanay laging tama, 'yung komportableng-komportable sa mundo nila — malaking threat ‘yan. Kaya ang natural nilang reaction? Tumanggi. Mag-deny. Mag-resist. Para silang taong ayaw buksan ang bintana kasi baka pumasok ang hangin. Kahit ang init-init na ng kwarto! Ang takot sa pagbabago ay parang invisible leash. Akala mo malaya ka, pero totoo niyan, kinokontrol ka ng takot. Takot mawalan ng control. Takot mawalan ng identity. Takot na baka mas may alam pala ang ibang tao kaysa sa’yo. Kaya imbes na subukan ang bago, mas pipiliin pa nilang kapitan ang luma — kahit alam nilang may mas maganda nang alternatibo.

Ito rin ang dahilan kung bakit maraming tao ang hirap tumanggap ng ibang opinyon, bagong impormasyon, o makabagong paniniwala. Kasi ang pagtanggap niyan ay parang pag-amin na: ‘Mali pala ako dati.’ At let’s be real — hindi lahat handang humarap sa ganung katotohanan. Mas madali kasing magbulag-bulagan kaysa harapin ang discomfort ng personal growth.

Example? Yung mga taong ayaw sa bagong ideya kasi “hindi ‘yan ang nakasanayan.” O ‘di kaya’y sinasabi nilang, “Ganyan kami pinalaki, eh.” O kaya, “Wala namang ganyan noon, bakit kailangan ngayon?” Laging may resistance. Pero kung totoo tayong open-minded, dapat hindi natatapos ang utak natin sa ‘nakasanayan.’ Dapat marunong tayong magtanong: “Bakit nga ba hindi?” Ang ironic pa dito, karamihan ng growth sa buhay ay nangyayari sa pagbabago. Walang matututo kung walang risk. Walang pag-unlad kung puro safe zone lang. So kung ang mindset mo ay 'basta ganito na lang tayo,' wag mong asahan na lalaki ang mundo ng pananaw mo. Kasi paano lalawak ang isipan mo kung ayaw mong buksan sa bago? At kung ikaw mismo ay may takot sa pagbabago — hindi pa huli ang lahat. Ang unang hakbang ay awareness. Hindi masamang matakot. Ang masama, kung hahayaan mong ang takot na ‘yon ang magdikta ng limitasyon ng utak mo.

NUMBER 10

SADYANG SARADO ANG PAG-IISIP

Alam mo kung sino ang pinaka-mahirap kausap? Hindi 'yung mali ang alam. Hindi rin 'yung kulang sa impormasyon. Ang pinaka-mahirap kausap ay 'yung ayaw talagang makinig. 'Yung sadyang sarado ang isip — parang vault na wala kang susi, at kahit ikaw pa ang may dalang katotohanan, hindi nila 'yan tatanggapin.

Ito ‘yung tipo ng taong hindi na nagre-reflect. Hindi na nagtatanong. Hindi na nagdu-doubt kahit sa sarili nila. Sila ‘yung parang may sarili nilang mundo — at sa mundong 'yon, sila lang ang tama. Kahit may evidence, kahit may logic, kahit buong barangay na ang nagsasabing, ‘Hoy, may mas magandang paraan!’ — wala, hindi mo sila magagalaw. Kasi hindi na bukas ang isip nila. Isinara na nila, nilagyan pa ng padlock, tapos tinapon ang susi.

At alam mo kung ano ang root cause nito? Hindi lang katigasan ng ulo — kundi ayaw nila ng discomfort. Kasi aminin natin: ang pagbubukas ng isip ay hindi madali. It requires humility. It requires courage. At higit sa lahat, kailangan mong tanggapin na maaaring mali ka. At para sa iba, ‘yan ang ayaw na ayaw nilang gawin. May mga tao talagang nabuo ang buong pagkatao nila sa isang paniniwala, isang kultura, o isang narrative. Kapag pinakialaman mo ‘yon — parang binuwag mo na rin ang identity nila. Kaya para sa kanila, mas madaling isara ang pinto ng isipan kaysa harapin ang ideya na baka... kailangan na nilang magbago.

Pero ito ang mahirap: kapag sarado na ang isipan mo, tumitigil na rin ang paglago mo bilang tao. Hindi ka na natututo. Hindi mo na naririnig ang ibang boses. Hindi mo na kayang umunawa ng karanasan ng iba. Nagiging makitid ang mundo mo — at ang mas masaklap, nagiging pabigat ka pa sa mundo ng iba. Ang taong sarado ang isipan ay parang lumang radyo — paulit-ulit lang ang tunog, sira pa ang signal. Hindi na tumatanggap ng bagong frequency. Samantalang ang tunay na matalino, ang tunay na may malawak na pang-unawa, ay laging bukas sa idea na ‘baka may mas magandang sagot.’ So kung gusto mong lumawak ang utak mo, simple lang: buksan mo ang isip mo. Pakinggan ang iba. Kilatisin ang katotohanan. Tanggapin na minsan, hindi mo alam ang lahat. Kasi minsan, sa pagbubukas mo ng isip — doon nagsisimula ang tunay na katalinuhan.

KONKLUSYON

So ayun na nga — minsan ang makitid na utak, hindi dahil sa talino, kundi sa attitude. Minsan dahil sa pride, minsan dahil ayaw lang talagang makinig. At ang masakit? Marami sa kanila, hindi nila alam… na sila na pala ‘yon. Pero tandaan mo, hindi pa huli ang lahat. Lahat tayo may blind spots, may biases. Ang importante, marunong tayong makinig, magtanong, at tumanggap ng bago. Kasi sa panahon ngayon, hindi na sapat na matalino ka — kailangan, bukas din ang utak mo sa ideyang pwedeng may mas tama pa sayo. Mas malawak na pag-iisip, mas malalim na pag-unawa, mas maayos na mundo. Di ba?

Stay smart, stay open, at wag masyadong… makitid ang utak.

Follow me