10 Sikretong Sandata Para Hindi Ka Masira, Mabali, at Makontrol ng mga Tao By Brain Power 2177

10 Sikretong Sandata Para Hindi Ka Masira, Mabali, at Makontrol ng mga Tao

Sa buhay, hindi maiiwasan na may mga taong susubok pigilan ka, kontrolin ka, o saktan ka. Minsan, hindi rin maiiwasan ang mga sitwasyong parang gusto kang pabagsakin ng tadhana. Pero ang tanong: paano ka mananatiling matatag kahit anong mangyari? Paano ka magiging isang tao na hindi basta nasisira o napipigilan? Sa video na ito, pag-uusapan natin ang 10 paraan para walang makabali, makakontrol, o makakapigil sa’yo.

Number 1

Kilalanin mo ang sarili mo

Kung tutuusin, ito ang pundasyon ng lahat. Kasi paano ka magiging matatag kung hindi mo naman alam kung sino ka talaga? Maraming tao ang nadadala ng agos ng buhay—ginagawa lang kung ano ang uso, kung ano ang sabi ng iba, o kung ano ang tingin nilang magugustuhan ng karamihan. Pero ang problema, kapag nakabase lang sa opinyon ng iba ang direksyon mo, madali kang mawala sa sarili.

Isipin mo na lang: kung may nagsabi na mali ang ginagawa mo, mabilis kang masisira kung hindi ka sigurado sa paniniwala at halaga mo. Pero kung malinaw sa’yo kung sino ka, kung ano ang pinapahalagahan mo, at kung ano ang layunin mo, hindi ka basta-basta matitinag kahit ilang beses ka pang kuwestyunin ng iba.

Relatable ito lalo na sa panahon ngayon ng social media. Ang dami mong makikitang pamantayan ng “success” o “ganda ng buhay” online—yung iba may kotse, may negosyo, may relasyon na parang perpekto. Kapag hindi malinaw sa’yo kung ano talaga ang mahalaga para sa’yo, baka isipin mo na kulang ka, o kailangan mong gawin ang ginagawa ng iba para lang masabing “okay ka.” Pero tandaan: hindi mo kailangang kopyahin ang buhay ng iba. Ang kailangan mo ay alamin kung ano ang totoong mahalaga para sa iyo.

Pwede mong simulan sa simpleng tanong:

Ano ba talaga ang nagpapasaya sa’kin kahit walang pumapansin?

Ano ang mga bagay na hindi ko kayang isuko kahit mahirap?

Ano ang mga bagay na kaya kong ipaglaban kahit walang sumusuporta?

Kapag malinaw ang mga sagot mo sa mga tanong na ’yan, iyon ang magsisilbing compass mo sa buhay. At dito papasok ang lakas—dahil kahit anong criticism o panghuhusga ng iba, alam mo kung sino ka at kung saan ka patutungo.

Sa madaling salita, ang taong kilala ang sarili ay parang puno na may malalim na ugat. Kahit dumating ang malakas na bagyo, yuyuko man siya saglit, hindi siya mabubunot.

Number 2

Palakasin ang iyong isip kaysa sa katawan

Oo, mahalaga ang malakas na katawan. Kapag healthy ka, kaya mong gumalaw, magtrabaho, at harapin ang araw-araw. Pero isipin mo ito: gaano karaming tao ang physically strong pero mabilis sumuko kapag dumating ang problema? Ilang tao ang malusog ang katawan pero pinapatakbo ng takot, galit, o stress?

Kasi sa totoo lang, ang katawan ay may hangganan. Pero ang isip—’yan ang puwedeng gawing tunay na sandata. Kapag malakas ang utak mo, kaya mong magpatuloy kahit pagod ka na. Kapag disiplinado ang isip mo, kaya mong pigilan ang sarili mo sa mga bagay na makakasama, kahit sobrang tempting.

Isipin mo halimbawa: may taong nagwo-workout araw-araw, malakas ang katawan, pero kapag may maliit na problema sa relasyon o sa trabaho, agad siyang nadedepress o nagagalit. Malakas nga ang muscles, pero mahina ang mental muscles. Doon mo makikita na ang tunay na laban ng buhay ay hindi lang sa labas kundi sa loob ng utak mo.

Relatable din ito sa mga simpleng sitwasyon. Halimbawa, kapag nasa traffic ka—hindi mo kontrolado ang mga sasakyan, hindi mo kontrolado ang oras. Pero kaya mong kontrolin kung maiinis ka ba buong biyahe, o gagamitin mo yung oras para makinig ng podcast, makapagmuni-muni, o magplano para sa araw mo. ’Yan ang lakas ng isip: kaya niyang gawing panalo ang sitwasyon na sana’y stress lang.

Kapag malakas ang isip mo, hindi ka rin basta natitinag ng opinion ng iba. May mga tao talagang susubukang hilahin ka pababa, sisiraan ka, o tatawanan ka. Pero kung matatag ang isip mo, maiintindihan mo na hindi lahat ng sinasabi ng iba ay tungkol sa’yo—kadalasan, salamin lang ito ng problema nila.

At tandaan: ang isip ay parang muscle din. Kailangan itong sanayin. Paano?

Sa pagbabasa at pag-aaral ng bago.

Sa pagpipigil ng sarili sa galit o padalos-dalos na desisyon.

Sa pagkakaroon ng disiplina kahit walang nakatingin.

Sa pagharap sa takot sa halip na iwasan ito.

Kapag mas malakas ang isip mo kaysa sa katawan mo, kahit bumagsak ang katawan mo, kaya ka pa ring buhatin ng mental toughness mo. Pero kahit gaano kalakas ang katawan mo, kung mahina ang isip mo, isa lang na malakas na problema ang puwedeng sumira sa’yo.

Number 3

Huwag mong ipakita ang lahat ng kahinaan mo

Tandaan mo, lahat ng tao may kahinaan. Wala ni isa sa atin ang perpekto—lahat may takot, may insecurities, may mga bagay na nakakapagpabagsak sa loob. Normal lang iyon. Pero ang hindi normal ay kapag inilalantad mo lahat ng iyon sa kahit sino, dahil doon ka nagiging vulnerable.

Isipin mo na lang: para kang may armor. Kapag ipinakita mo kung saan ang butas ng armor mo, doon mismo tatargetin ng mga kalaban. Ganito rin sa buhay—kapag ibinukas mo nang todo ang kahinaan mo sa maling tao, madali nilang gagamitin iyon laban sa iyo.

Relatable ito lalo na sa relasyon o sa trabaho. Halimbawa, sinabi mo sa isang taong hindi mo pa masyadong kilala na insecure ka sa itsura mo, o natatakot ka sa rejection. Posibleng sa una, makikinig sila. Pero kapag dumating ang panahon na may conflict kayo, gagamitin nila iyon para ibagsak ang loob mo. Kaya minsan nagtataka ka: “Bakit alam nila kung saan ako tatamaan?” Kasi ikaw mismo ang nagbigay ng bala.

Hindi rin ibig sabihin nito na dapat kang maging bato o maging sobrang lihim. May mga taong karapat-dapat pagkatiwalaan—pamilya, kaibigan, o partner na tunay na may malasakit. Pero hindi lahat ay dapat mong gawing “open diary” ng buhay mo. Ang sikreto ay piliin kung kanino ka magbubukas, at kung gaano kalalim ang ibabahagi mo.

Sa panahon ng social media, ito rin ay napaka-relatable. Ang dami kasing nagpo-post ng lahat ng lungkot, galit, o personal na problema online. Ang problema, hindi lahat ng nakakakita ay may malasakit—yung iba ay natutuwa pa na mahina ka. Yung iba, tahimik lang pero ginagamit iyon bilang panukat kung saan ka madaling masira. Kaya minsan mas mainam na manahimik kaysa ibuyangyang ang lahat.

Magandang paraan para mas maging matibay dito ay ang pagkakaroon ng inner circle na pinagkakatiwalaan mo, at doon ka lang nagbabahagi ng tunay mong kahinaan. Dahil hindi lahat ng tao sa paligid mo ay kaibigan, at hindi lahat ng nakangiti ay kakampi.

Sa madaling salita: hindi ka nagtatago ng kahinaan dahil nahihiya ka, kundi dahil ayaw mong bigyan ng armas ang mga taong posibleng saktan ka. Ang taong marunong pumili kung kailan at kanino siya magiging vulnerable, iyon ang taong hindi basta-basta nagigiba.

Number 4

Huwag kang maging emosyonal sa bawat sitwasyon

Normal lang ang magkaroon ng emosyon—galit, lungkot, takot, o sobrang saya. Ang problema lang, kapag hinayaan mong ang emosyon ang magmaneho ng mga desisyon mo, madalas nauuwi ito sa pagsisisi. Dahil ang emosyon, parang alon—malakas sa simula, pero panandalian lang.

Isipin mo na lang yung mga pagkakataong nagalit ka at nakapagsabi ka ng mga salitang hindi mo naman talaga ibig. O kaya, sobrang lungkot ka kaya nagdesisyon kang sumuko kahit may pag-asa pa pala. O yung sobrang saya ka kaya napadalos-dalos ka sa paggastos at nauwi sa problema. Lahat ng ito ay dahil pinatakbo ka ng emosyon imbes na ng malinaw na pag-iisip.

Relatable ito sa maraming aspeto ng buhay.

Sa relasyon: Kung selos agad ang pinairal, kahit wala pang malinaw na ebidensya, madali itong makasira ng tiwala.

Sa trabaho: Kung padalos-dalos ang reaksyon mo sa boss o katrabaho dahil na-offend ka, baka mawala ang oportunidad na dapat sana’y para sa’yo.

Sa araw-araw: Kapag mainit ang ulo mo sa kalsada, maliit na sitwasyon lang ay puwedeng lumaki at mauwi pa sa gulo.

Pero hindi ibig sabihin nito na kailangan mong patayin ang emosyon mo. Ang tunay na lakas ay yung kaya mong kilalanin ang emosyon mo, pero hindi ka nito alipin. Parang driver ng sasakyan: mararamdaman mo ang ugong ng makina (emosyon), pero hawak mo pa rin ang manibela (isip).

Paano mo ito magagawa?

Huminga at mag-pause bago mag-react. Kapag galit ka, huwag agad magsalita. Kapag masyado kang masaya, huwag agad gumastos o magdesisyon.

I-assess kung long-term ba ang epekto. Tanungin ang sarili: “Kapag ginawa ko ito dahil lang sa nararamdaman ko ngayon, magiging tama pa ba ito bukas o sa susunod na linggo?”

Gawing kasangkapan ang emosyon, hindi hadlang. Ang galit ay puwedeng maging fuel para sa disiplina, hindi para sa away. Ang lungkot ay puwedeng maging paalala na may dapat kang baguhin, hindi dahilan para sumuko.

Ang taong hindi kontrolado ng emosyon ay mahirap manipulahin. Kasi kahit anong gawin ng iba para i-trigger ka, hindi ka nila basta-basta mapapaikot. At iyon ang isang katangian ng taong hindi kayang baliin ng kahit sino.

Sa madaling salita: huwag mong alisin ang emosyon mo, pero huwag mong hayaang ito ang maging amo mo. Ikaw pa rin ang dapat may hawak sa sarili mo.

Number 5

Piliin ang laban mo

Hindi lahat ng laban ay dapat mong pasukin. Isa ito sa pinakamahalagang sikreto para manatiling matatag at hindi ka madaling mapagod o mabali ng buhay. Kasi kung papatulan mo lahat ng issue, lahat ng taong kumokontra, at lahat ng bagay na hindi mo gusto, ubos ang oras at lakas mo—pero wala ka talagang mapapala.

Isipin mo na lang: parang cellphone ang energy mo. Kapag sinayang mo ito sa maliliit na bagay—mga away sa social media, pakikipagtalo sa taong sarado ang isip, o pagsagot sa lahat ng intriga—ubos ang battery mo nang wala sa oras. At kapag dumating na ang tunay na laban na mahalaga para sa kinabukasan mo, drained ka na.

Relatable ito sa pang-araw-araw na buhay. Halimbawa, may taong nag-comment ng masakit sa post mo. Kung papatulan mo lahat ng bashers, buong araw mong dadalhin ang stress. Pero kung pipiliin mong hindi aksayahin ang oras sa kanila, mas mapapakinabangan mo ang energy mo sa mas mahalagang bagay—tulad ng pagpapabuti sa sarili o pagtupad sa goals mo.

Ganito rin sa personal na relasyon. Minsan may mga tao sa paligid mo na gusto ka talagang ubusin sa drama at walang kwentang argumento. Kung papatulan mo lahat ng pasaring at bawat maliit na issue, ikaw ang talo sa dulo. Pero kung marunong kang magsabi ng: “Hindi worth it na ubusin ko ang lakas ko dito,” doon mo mararamdaman na hindi lahat ng gulo ay dapat pasukin.

Sa trabaho man o negosyo, ganun din. Hindi lahat ng kompetisyon ay dapat mong labanan. Kung ipapasok mo ang sarili mo sa lahat ng kumpetisyon, mauubos ka. Pero kung pipiliin mo lang yung laban na aligned sa goals mo, mas lalaki ang tsansa mong manalo.

May kasabihang: “He who fights every battle loses the war.” Totoo ito. Kasi kung inuubos mo ang sarili mo sa maliliit na gulo, wala ka nang natitirang lakas para sa tunay na laban na magpapabago sa buhay mo.

Kaya ang sikreto: piliin ang laban na nagbibigay ng halaga. Kung wala itong saysay sa kinabukasan mo, sa kalusugan mo, o sa dignidad mo, mas mabuti pang huwag na lang. Dahil ang tunay na matatag na tao ay hindi yung laging nakikipag-away, kundi yung marunong umiwas sa walang kwenta, at marunong pumili ng laban na worth it talaga.

Number 6

Matutong mag-isa

Isa ito sa pinakamahirap pero pinakamahalagang bagay na dapat mong matutunan kung gusto mong maging matatag: ang kakayahang tumayo at mabuhay kahit wala kang kasama.

Karamihan kasi ng tao ay takot maiwan o matutong mag-isa. Kaya marami ang pumapasok sa maling relasyon, nakikisama sa maling barkada, o nakikisunod sa agos kahit alam nilang mali—dahil lang hindi nila kayang mag-isa. Pero isipin mo: kung hindi ka marunong mag-isa, ibig sabihin hawak ng iba ang kalayaan mo. Dahil sa oras na iwanan ka nila, buo ring mawawala ang lakas mo.

Relatable ito sa totoong buhay.

Sa relasyon: May mga taong mas pinipiling manatili sa toxic relationship dahil iniisip nila, “Mas mabuti na ito kaysa mag-isa ako.” Pero ang totoo, minsan mas mabuting mag-isa kaysa kasama ang maling tao.

Sa barkadahan: May mga taong nakikisama kahit alam nilang mali ang ginagawa ng grupo, dahil ayaw nilang mapag-iwanan. Pero kung marunong kang mag-isa, hindi mo kailangang isakripisyo ang prinsipyo mo para lang masabing may kasama ka.

Sa pangarap: Madalas, hindi lahat susuporta sa goals mo. Kung hindi ka marunong mag-isa, baka sumuko ka dahil walang naniniwala sa’yo. Pero kung matibay ka kahit walang suporta, tuloy ka pa rin hanggang makuha mo ang pinapangarap mo.

Matutong mag-isa ay hindi ibig sabihin na forever kang mag-isa o hindi mo kailangan ng ibang tao. Ang ibig sabihin nito ay kaya mong gumalaw at mabuhay nang hindi nakadepende sa presensya, opinyon, o suporta ng iba. Kapag may kasama, blessing; pero kapag wala, hindi ka natitinag.

Paano mo ito masasanay?

Gumawa ng mga bagay mag-isa. Kumain sa labas, magpunta sa lugar na gusto mo, o mag-travel kahit wala kang kasama. Doon mo matutuklasan na hindi pala nakakatakot, kundi nakakalaya.

Gamitin ang oras ng pag-iisa para kilalanin ang sarili. Mas malinaw mong maririnig ang boses ng isip at puso mo kapag tahimik.

Tanggapin na hindi lahat mananatili. May mga taong darating at aalis sa buhay mo. Pero kung matibay ka mag-isa, hindi ka madudurog kapag may nawala.

Sa huli, ang taong marunong mag-isa ay hindi kailanman natatakot mawalan. At dahil hindi siya natatakot, hindi siya basta makokontrol, mababali, o mapipigilan.

Number 7

Matutong magtiis at maghintay

Isa sa pinakamahalagang katangian ng matibay na tao ay ang kakayahang magtiis at maghintay. Kasi sa totoo lang, karamihan ng bagay na mahalaga at pangmatagalan ay hindi nakukuha agad. Ang problema, maraming tao ang gusto ng instant—instant success, instant pera, instant love. Pero ang katotohanan, ang mga bagay na mabilis dumating ay madalas mabilis ding mawala.

Isipin mo na lang:

Ang taong gustong yumaman agad, kadalasan nauuwi sa scam o sa bisyo ng sugal.

Ang taong gustong makahanap agad ng pagmamahal, madalas napapasok sa maling relasyon.

Ang taong ayaw maghintay sa proseso, nauuwi sa shortcut na sa huli ay mas magastos at mas mahirap.

Kaya ang pagtitiis at paghihintay ay hindi kahinaan—kundi matinding lakas. Dahil pinapakita nito na kaya mong kontrolin ang sarili mo, kahit na gusto mo na agad makuha ang isang bagay.

Relatable ito sa maraming sitwasyon:

Sa trabaho: Hindi lahat ng pagod mo agad may kapalit na promotion o malaking kita. Pero kung marunong kang maghintay at magsipag, darating din ito sa tamang oras.

Sa relasyon: Hindi lahat ng tao agad makikita ang halaga mo. Pero kung marunong kang maghintay sa tamang tao, mas matibay at mas totoo ang pagmamahal na darating.

Sa personal growth: Hindi lahat ng pangarap natutupad overnight. Parang pagtatanim—hindi mo pwedeng hilahin ang halaman para lang mapabilis ang paglaki. Kailangan mong tiisin ang proseso, diligan, at hintayin.

Paano mo ito maisasabuhay?

Magkaroon ng long-term vision. Huwag lang laging ang tingin mo ay bukas o isang linggo. Tanungin ang sarili: “Ano ang magiging epekto nito sa loob ng 5 o 10 taon?”

Magtiwala sa proseso. Kahit mabagal ang resulta, kung consistent ka, makikita mo rin ang bunga.

Gamitin ang paghihintay para maghanda. Habang hinihintay mo ang oportunidad, pwede mong palakasin ang sarili mo, mag-aral, o mag-ipon. Para kapag dumating ang tamang oras, handa ka.

Ang taong marunong magtiis at maghintay ay parang sundalong matibay sa kampo. Hindi siya agad sumusuko kahit matagal ang laban. Dahil alam niya, ang tunay na panalo ay hindi sa bilis, kundi sa tibay ng loob na maghintay hanggang makuha ang tamang pagkakataon.

Sa huli, ang paghihintay ay hindi pag-aaksaya ng oras—ito ay pag-iipon ng lakas para sa tamang oras.

Number 8

Palawakin ang kaalaman mo

Isa sa pinakamabisang paraan para hindi ka mabali o makontrol ng iba ay ang pagpapalawak ng iyong kaalaman. Kasi tandaan mo: ang taong walang alam ay madaling paikutin, pero ang taong may malawak na kaalaman ay mahirap linlangin.

Minsan kasi, ang mahina hindi dahil kulang siya sa lakas, kundi dahil kulang siya sa impormasyon. Isipin mo: kung wala kang alam sa batas, madali kang dayain ng taong marunong sa legal. Kung wala kang alam sa negosyo, madaling ka mabiktima ng scam. Kung wala kang sariling pananaliksik, mabilis kang madadala sa fake news o tsismis.

Relatable ito lalo na sa panahon ngayon. Sa dami ng impormasyon sa internet, hindi lahat ng nakikita at naririnig mo ay totoo. Kung hindi ka marunong magsala, baka ikaw mismo ang magamit o mauto. Pero kung pinapalawak mo ang kaalaman mo—sa pamamagitan ng pagbabasa, panonood ng makabuluhang diskusyon, pakikinig sa iba’t ibang perspektibo—mas nagiging matibay ka.

Sa totoong buhay, malaking tulong ang malawak na kaalaman:

Sa trabaho: Kung mas marami kang alam kaysa sa iba, hindi ka basta maiiwan at mas mahirap kang palitan.

Sa negosyo: Kapag naiintindihan mo kung paano gumalaw ang merkado, hindi ka madaling malugi o maloko.

Sa relasyon: Kung may kaalaman ka sa emosyon at komunikasyon, mas naiintindihan mo ang mga tao, at hindi ka basta nababali ng selos o away.

Sa sarili: Kung alam mo ang kahinaan at kalakasan ng tao sa pangkalahatan, mas natututunan mong kontrolin ang sarili mo.

Pero tandaan: hindi sapat ang kaalaman lang, kailangan din itong gamitin nang tama. Kasi may mga taong matalino nga pero ginagamit sa panlilinlang at panloloko. Ang tunay na tibay ay nasa taong marunong gumamit ng kaalaman para umangat at hindi para manira.

Paano mo palalawakin ang kaalaman mo?

Magbasa araw-araw, kahit ilang pahina lang. Isang libro, artikulo, o kahit research na makabuluhan.

Makinig sa iba’t ibang pananaw. Hindi lang sa mga taong pareho ng opinyon mo, kundi lalo na sa mga hindi mo kapareho ng paniniwala.

Mag-obserba. Minsan, ang pinakamahalagang kaalaman ay makukuha mo sa pakikinig at pagmamasid sa mga tao at pangyayari sa paligid mo.

I-apply ang natutunan. Dahil walang silbi ang kaalaman kung hanggang utak lang ito at hindi naisasabuhay.

Sa huli, ang kaalaman ay parang kalasag at espada. Pinoprotektahan ka nito laban sa panlilinlang, at binibigyan ka ng lakas para lumaban at makipagsabayan. Ang taong patuloy na nag-aaral at nagdaragdag ng alam ay parang punong may laging bagong sanga—hindi madaling putulin, hindi madaling patumbahin.

Number 9

Mag-ingat sa kanino ka nagtitiwala

Isa ito sa mga pinakamahalagang aral sa buhay: hindi lahat ng ngumiti sa’yo ay kakampi mo, at hindi lahat ng mabait ay may magandang intensyon. Ang tiwala mo ay isang mahalagang yaman—kapag naibigay mo sa maling tao, puwede itong magamit laban sa’yo.

Maraming tao ang nasasaktan o nababali dahil sobra ang tiwala nila sa iba. Relatable ito sa maraming sitwasyon:

Sa trabaho: May mga katrabaho na mabait at palakaibigan sa’yo sa umpisa, pero kapag may pagkakataon silang i-advance ang sarili nila sa pamamagitan ng panlilinlang o paglalagay sa’yo sa alanganin, gagawin nila.

Sa relasyon: May mga taong nagpapakita ng malasakit at pagmamahal, pero ginagamit ka lang nila para sa sariling interes. Minsan matutuklasan mo lang ito kapag huli na.

Sa kaibigan: Hindi lahat ng kaibigan ay totoong kaibigan. May ilan na nagsasabi na “nandito ako para sa’yo,” pero sa panahon ng kagipitan, sila ang unang aalis.

Hindi ibig sabihin na maging paranoiya ka o walang tiwala sa kahit sino. Ang sikreto ay pumili kung sino ang pagbibigyan mo ng tiwala, at sa anong antas. May mga bagay na puwede mong ibahagi sa iba, at may mga bagay na dapat panatilihin mo lang sa sarili mo.

Paano mo ito maisasabuhay?

1. Kilalanin bago magtiwala. Huwag agad ibigay ang puso, pera, o personal na impormasyon sa kahit sino. Bigyan ng panahon ang relasyon para makita mo ang tunay nilang pagkatao.

2. Obserbahan ang aksyon, hindi salita. Maraming tao ang magaling magsalita, pero ang totoong sukatan ay kung paano nila ginagawa ang sinabi nila.

3. Magkaroon ng inner circle. Limitahan ang tiwala mo sa mga taong tunay na napatunayan na mapagkakatiwalaan—pamilya, matalik na kaibigan, o mentor.

4. Huwag ipagsapalaran ang sarili. Kung may duda, makabubuti na mag-ingat kaysa magsisi. Mas mabuti pang maging maingat kaysa masaktan.

Ang taong marunong mag-ingat sa kanino siya nagtitiwala ay hindi madaling mabali o mapahamak. Kasi kahit dumating ang panlilinlang o pagtataksil, may proteksyon siya—hindi lahat ng armas laban sa kanya ay may tama.

Sa madaling sabi, ang tiwala mo ay hindi basta ibinibigay—ito ay pinag-iisipang regalo. Kapag ibinigay mo sa tamang tao, nagiging lakas ito. Kapag naibigay mo sa maling tao, puwede itong maging dahilan para ikaw ay masaktan. Ang taong marunong mag-ingat ay may kalayaan at kontrol sa sarili, at iyon ang isang napakahalagang pundasyon para hindi siya basta-basta mabali.

Number 10

Huwag kang maging alipin ng bisyo

Isa ito sa pinakamahirap pero pinakamahalagang payo kung gusto mong manatiling matatag: huwag mong hayaang maging alipin ka ng kahit anong bisyo. Kasi tandaan mo, ang bisyo—kahit gaano kaliit sa simula—kapag hinayaan mong lumaki, puwede nitong kontrolin ang buong buhay mo.

Maraming anyo ang bisyo. Hindi lang ito tungkol sa alak, sigarilyo, o droga. Puwede rin itong pagiging sobra sa sugal, pagkakulong sa bisyo ng online games, sobrang social media na halos lahat ng oras mo nauubos, o kahit ang pagiging sobra sa pagkain. Lahat ng bagay na “sobra” at nagiging dahilan para mawalan ka ng balanse, ay pwedeng maging bisyo.

Bakit delikado ang bisyo?

Dahil kapag nasanay ang isip at katawan mo sa isang bagay, mahirap na itong tanggalin. Unti-unti, nawawala ang disiplina mo, at ang bagay na dapat kontrolado mo, siya na mismo ang kumokontrol sa’yo. Halimbawa:

Sa trabaho: Kapag inuuna mo lagi ang bisyo kaysa responsibilidad, babagsak ang performance mo.

Sa pamilya: Kapag inuuna mo ang bisyo kaysa relasyon, unti-unti kang nawawala sa oras para sa mga mahal mo.

Sa sarili: Kapag inalipin ka ng bisyo, nawawala ang respeto mo sa sarili. Lalong mahirap bumangon dahil iniisip mong talunan ka.

Ang masakit dito, ang bisyo ay madalas nagsisimula sa simpleng curiosity o pampalipas oras. “Konti lang naman.” “Minsan lang.” “Kaya ko pa kontrolin.” Pero bago mo mamalayan, iyon na ang nagdidikta ng oras mo, ng pera mo, at minsan pati ng direksyon ng buhay mo.

Paano mo malalabanan ang bisyo?

1. Aminin sa sarili kung meron ka. Hindi ka makakaalis sa isang problema na ayaw mong tanggapin. Ang unang hakbang ay laging honesty.

2. Hanapin ang ugat. Kadalasan, ang bisyo ay takas—takas sa stress, takas sa lungkot, takas sa problema. Kapag alam mo kung bakit ka bumabalik sa bisyo, mas madaling humanap ng mas malusog na solusyon.

3. Palitan ng positibong habit. Imbes na malulong sa bisyo, ilihis ang energy mo sa mas kapaki-pakinabang—mag-ehersisyo, magbasa, mag-aral ng bago, o mag-focus sa passion.

4. Limitahan ang tukso. Kung alam mong mahirap kang humindi, iwasan ang sitwasyong maglalagay sa’yo sa bisyo. Kung dating barkada ang laging nagyayaya sa bisyo, baka kailangan mong lumayo o maglagay ng boundary.

5. Humingi ng tulong. Walang masama sa paghingi ng tulong sa pamilya, kaibigan, o propesyonal kung kinakailangan. Ang paghingi ng gabay ay hindi kahinaan, kundi katalinuhan.

Ang totoo: ang bisyo ay parang tanikala. Habang mas tumatagal, mas humihigpit. Kaya habang maaga pa, kailangan mong pumili: ikaw ba ang magkokontrol dito, o hahayaan mong ito ang maging amo mo?

Tandaan mo, ang taong malaya sa bisyo ay mas malakas. Mas malinaw ang isip, mas buo ang loob, at mas nakakapili ng tamang desisyon. Samantalang ang taong alipin ng bisyo, kahit gaano siya katalino o kagaling, ay laging may kahinaan na puwedeng samantalahin ng iba.

Kaya kung gusto mong walang makabali, makontrol, o makapigil sa’yo—siguraduhin mong ikaw ang may hawak ng sarili mong buhay, hindi ang bisyo.

Konklusyon:

Kung titingnan mo ang lahat ng tips na pinag-usapan natin—kilalanin ang sarili, palakasin ang isip, huwag umasa sa validation ng iba, piliin ang laban mo, matutong mag-isa, magtiis at maghintay, palawakin ang kaalaman, at maging maingat sa tiwala—isang malinaw na mensahe ang lumalabas: ang tunay na tibay ay hindi nakukuha sa labas, kundi sa loob mo.

Maraming tao ang naghahanap ng lakas sa iba—sa opinyon ng kaibigan, sa panghihikayat ng pamilya, sa papuri ng mundo, o sa materyal na bagay. Pero sa huli, ang lahat ng iyon ay pansamantala. Ang sinumang umasa sa iba para sa tibay, kaligayahan, o tagumpay, ay laging malalagay sa alanganin.

Tandaan mo: hindi ibig sabihin na hindi ka makakakuha ng tulong o suporta. Hindi rin ibig sabihin na kailangan mong maging malamig o walang damdamin. Ang ibig sabihin ay ang kontrol at kapangyarihan sa sarili mo ay dapat ikaw ang may hawak. Kapag ito ang nangyari, hindi ka madaling mapabali, hindi ka madaling makontrol, at walang makakapigil sa’yo sa mga bagay na mahalaga sa buhay mo.

Relatable ito sa lahat ng tao: kahit sa maliit na bagay sa araw-araw—sa trabaho, sa relasyon, sa pangarap, o sa simpleng desisyon—ang taong marunong tumayo at magdesisyon nang hindi sobra ang emosyon, hindi agad natitinag ng opinion ng iba, at hindi basta naiiwan kapag may mga problema, ay mas malakas sa buhay. Kasi ang tunay na lakas ay hindi physical. Hindi rin ito nakukuha sa pera o posisyon. Ang tunay na lakas ay nasa kakayahan mong kontrolin ang sarili mo, pahalagahan ang sarili mo, at piliin ang tama kahit mahirap.

Sa madaling sabi: walang makakabali sa’yo kung alam mo kung sino ka, alam mo ang halaga mo, at alam mo kung paano pangalagaan ang isip, damdamin, at puso mo. Ang tibay na ito ay parang ugat ng matibay na puno—kahit gaano kalakas ang bagyo, hindi ka basta-basta matitinag.

Kaya ang hamon para sa’yo ngayon: simulan mong ilapat ang isa’t isa sa mga aral na ito sa buhay mo. Hindi sa lahat ng oras, hindi rin nang sabay-sabay—pero bawat maliit na hakbang, bawat simpleng practice, ay magpapatibay sa’yo. At sa oras na mangyari ito, makikita mo na wala na talagang makakapigil sa’yo, kahit sino pa man o anuman ang dumating sa buhay mo.